بِسْم ِاللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ (1)
به نام خداوند بخشنده مهربان
نكته ها
* در ميان اقوام و ملل مختلف ، رسم است كه كارهاي مهم و با ارزش را به نام بزرگي از بزرگان خويش كه مورد احترام و علاقه آنهاست ، آغاز مي كنند تا آن كار ميمون و مبارك گردد و به انجام نيك رسد . مشركان به نام بت ها و طاغوت ها ، و مومنان با نام خدا و به دست اولياي خدا ، كار را آغاز مي كنند . چنان كه در جنگ خندق ، نخستين كلنگ را رسول خدا (ص) بر زمين زد . 1
* بسم الله الرحمن الرحيم ، سرآغاز كتاب الاهي است . « بسم الله » نه تنها در ابتداي قرآن ، بلكه در آغاز تمام كتاب هاي آسماني بوده است و در سر لوحه كار و عمل همه انبيا قرار داشت . هنگامي كه كشتي نوح (ع) در ميان امواج طوفان به راه افتاد ، نوح (ع) به ياران خود گفت : سوار شويد كه «بسم الله مجريها و مرسيها »2 حركت و توقف اين كشتي با نام خداست . سليمان (ع) نيز چون ملكه سبأ را به ايمان فرا خواند ، دعوتنامه خود را با جمله « بسم الله الرحمن الرحيم »3 آغاز كرد .
* امير مومنان علي (ع) فرمود : « بسم الله » ، مايه بركت كارها و ترك آن موجب نافرجامي است . همچنين آن حضرت به شخصي كه « بسم الله » را مي نوشت ، فرمود :« جَوِّدها ؛ آن را نيكو بنويس »4 در حديثي ديگر آمده است :»بسم الله» را فراموش نكن ، حتي در نوشتن يك بيت شعر 5
* بر زبان آوردن نام خدا در آغاز هر كاري سفارش شده است ؛ در خوردن و خوابيدن و نوشتن ، سوار شدن بر مركب و مسافرت و بسياري كارهاي ديگر . حتي اگر حيواني بدون نام خدا ذبح شود ، مصرف گوشت آن حرام است و اين رمز آن است كه خوراك انسان موحد نيز بايد جهت الاهي داشته باشد .
* « بسم الله » نشان فرد مسلمان است كه بايد همه كارهاي او رنگ الاهي داشته باشد ؛ چنان كه محصولات و كالاهاي ساخت يك كارخانه همگي نشان و علامت آن كارخانه را دارد ؛ خواه كوچك باشد يا بزرگ . نيز پرچم هر كشوري بر فراز ادارات و مدارس و پادگان هاي آن كشور افراشته است ؛ هم بر فراز كشتي هاي آن كشور در درياها و هم بر روي ميز اداري كارمندان .
* امام رضا (ع) فرمود : « بسم الله » يعني نشان بندگي خدا را بر خود مي نهم . 6
سيماي بسم الله
« بسم الله » نشانگر رنگ و صيغه الاهي و بيانگر جهت گيري توحيدي ما است .
« بسم الله » رمز توحيد است . ذكر نام ديگران به جاي نام خدا رمز كفر ، و قرين كردن نام خدا با نام ديگران ، نشانه شرك است . نه در كنار نام خدا و نه به جاي نام او ، نام ديگري را نبريم 7.
« بسم الله » رمز بقا و دوام است ؛ زيرا هر چه رنگ خدايي نداشته باشد ، فاني است . 8
« بسم الله » رمز عشق به خدا و توكل به اوست . به كسي كه رحمان و رحيم است عشق مي ورزيم و كارمان را با توكل به او آغاز مي كنيم ، كه بردن نام او سبب جلب رحمت است .
« بسم الله » رمز اظهار نياز به درگاه الاهي است .
« بسم الله » نخستين گام در مسير بندگي و عبوديت است .
« بسم الله » مايه فرار شيطان است . كسي كه به خدا تمسك مي جويد ، شيطان در او كارگر نمي افتد .
« بسم الله » عامل بيمه شدن كارها است .
« بسم الله » ذكر خدا ست ، يعني خدايا من تو را فراموش نكرده ام .
« بسم الله » بيانگر انگيزه ماست ، يعني خدايا هدفم تو هستي نه مردم ، نه جلوه ها و نه هوس ها .
« بسم الله » كلامي است كه سخن خدا با مردم و سخن مردم با خدا ، با آن آغاز مي شود .
پيام ها:
1- آغاز كتاب با نام خدا ، يعني هدايت تنها با استعانت از او محقق مي شود : « بسم الله » ؛
2- رحمت الاهي همچون ذات او ابدي و هميشگي است : « الله الرحمن الرحيم » ؛
3- بيان رحمت الاهي در قالب « رحمان » و «رحيم » ، نشان از رحمت گسترده الاهي در دنيا و آخرت دارد : « الرحمن الرحيم » ؛
4- رحمان و رحيم در آغاز كتاب ، نشانه اين است كه قرآن جلوه اي از رحمت الاهي است :» الرحمن الرحيم » ؛
--------------------------------------------------------------------------------------
1- بحار الانوار ، ج 20 ، ص 218 2- هود (11) : 41 .
3- نمل ( 27) : 30 4- كنز العمال ، حديث 29558 .
5- تفسير برهان ، ج 1 ، ص 43 6- تفسير نور الثقلين
7- نه فقط ذات او ، بلكه نام او نيز از هر شريكي منزه است ؛ «سبح اسم ربك الاعلي » حتي آغاز كار به نام خدا و محمد (ص) ممنوع است . اثبات الهداه ، ج 7 ، ص 482